Inzicht in erfgoedontwikkeling: een exclusief gesprek met de VDD-partners

Dik lopen ze niet gezaaid, maar ze bestaan: mensen die zich toeleggen op complexe verbouwingen waarbij het Agentschap Onroerend Erfgoed nauwgezet toekijkt. Even uitzonderlijk als de constructies van VDD Project Development is de combo van vennoten Johan Vandendriessche en Thibaut De Vos zelf. Vandendriessche maakte fortuin in de modebusiness, maar historische gebouwen stalen van jongs af zijn hart. “Ik word er emotioneel en passioneel van. Als ik de stenen van oude beschermde sites aanraak, dan krijg ik telkens kippenvel. Nieuwe gebouwen laten mij koud.” Ooit kocht Vandendriessche verschillende eeuwenoude gebouwen, onder meer aan de Gentse Korenlei en hij verkocht ze aan de Amerikaanse keten Marriott, die er een viersterrenhotel van maakte. Thibaut De Vos was jarenlang de rechterhand van Peter Taffeiren, ex-CEO van POC Partners, één van de grote projectontwikkelaars aan onze kust. De Vos kocht in 2015 een appartement van VDD in het project Hof de Gros, een vervlogen stadspaleis in hartje Brugge. Vandendriessche: “Thibaut liet me weten dat hij met mij wilde samenwerken en dat gebeurde vrij snel. Intussen werkt hij bijna zo hard als mezelf (lacht).” De Vos: “We zijn echte vrienden geworden ondanks het leeftijdsverschil. We zijn heel kieskeurig en doen uitsluitend vastgoedprojecten op beschermde sites. Als we aan zo’n gebouw staan en we kijken in elkaars ogen dan weten we meteen: doen of niet.” Volgens Vandendriessche moet er ook bij vastgoed een ‘coup de foudre’ zijn. “Als de ene de andere moet overtuigen dan weten we al: dat klopt niet.”

Bij ‘Le Grand Hôtel’ in Nieuwpoort-Bad was het zonder meer ‘liefde op het eerste gezicht’. Het art deco-gebouw aan het Hendrikaplein, in 1924 neergezet door de Brusselse architect Apollon Lagache en de voorbije decennia bekend als de ‘White Residence’, is één van dé architecturale parels aan de Noordzee. Het majestueuze hoekgebouw van weleer met grote vensters die uitgaven op de zee, met toren en koepels, terrassen en tegen de gevel beeldhouwwerken en op barok geïnspireerde ornamenten was een symbool van de glorieperiode aan de kust. “Het was het meest luxueuze hotel aan de Westkust, één van de mooiste en hoogste gebouwen, dat zeer in trek was bij de rijke Belgen en Britten die hier kwamen baden. Zelfs sir Winston Churchill heeft er ooit geslapen. “In de Tweede Wereldoorlog was het een tijdlang een krijgshospitaal, waar koningin Elisabeth weleens kwam. Helaas werd het gebouw gebombardeerd waardoor de toren, de koepels en een loggia verdwenen. Later kwam het in handen van een doktersfamilie die er een vakantieverblijf voor gezinnen van maakte zonder er verder in te investeren waardoor het gebouw in verval raakte. In 2018 keurde de brandweer het gebouw af en dreigde er een leegstandtaks. Dat was een zwaard van Damocles voor de toenmalige eigenaars waarna alles in een stroomversnelling is beland. “Gezien we al vooraf ons huiswerk hadden gemaakt, wisten we dat dit vroegere hotel zich leende tot een vernieuwde art deco-tempel in belle epoquestijl met 70 luxe-appartementen.”

Nobelprijs voor Architectuur

Met behulp van een indrukwekkende, gele constructie trotseren de beschermde gevels en de historische inkom- en trappenhall vandaag weer en wind. Tegen eind 2025 zal het gebouw, voor zijn honderdste verjaardag, in volle glorie herrijzen, met naast appartementen ook een wellness, een zwembad, een brasserie en ruime handelspanden. Alles onder regie van de gerenommeerde Britse architect David Chipperfield, die een patent heeft op de meest uitdagende restauraties zoals ‘The Royal Academy of Arts’ in Londen en het door Unesco beschermde ‘Neues Museum’ in Berlijn. David Chipperfield won recent ook de ‘Pritzker Architecture Prize’, ook gekend als de Nobelprijs voor architectuur.

“De burgemeester, die ook het Hendrikaplein zal heraanleggen, zei het al: dit wordt het mooiste gebouw van de kust, met een wijd zicht op de zee en het Hendrikaplein.”

De verkoop was een overrompeling. De Vos: “We hebben eerst een persconferentie gegeven samen met minister van Onroerend Erfgoed Diependaele (N-VA) en toen we met de verkoop begonnen in de zomer van 2021, hadden meer dan 2.000 mensen hun interesse laten blijken. We hebben een soortgelijk systeem toegepast zoals Tomorrowland om de verkoop zo vlot mogelijk te organiseren. Alle geïnteresseerden kregen op zondagochtend 9 uur een mail met daarin de optie om een afspraak te maken. Binnen het uur waren onze agenda’s voor weken gevuld. We ontvingen kandidaten van 8 uur ‘s morgens tot 10 uur ‘s avonds. De bouw is nu gestart en reeds 90 procent is al voorverkocht. De verkoop van de resterende entiteiten - acht appartementen en de bar en brasserie – zetten we tijdelijk on hold.” Vandendriessche glundert. “Het toont dat veel mensen van mening zijn dat je historische gebouwen moet omarmen. We moeten dringend stoppen met wilde afbraak en nog meer betonnen constructies neer te zetten. Er zijn prachtige gebouwen in ons land, doe er ook iets mee. In het klooster komen geen nonnetjes meer bij en de kerken lopen ook leeg. We kunnen er toch niet allemaal musea en concertzalen van maken.”

Aan VDD zal het niet liggen. De Weylerkazerne - een voormalig 17de-eeuws klooster in Brugge -, het Gesùklooster in Sint-Joost-ten-Node, het allereerste Belgische grootwarenhuis ‘The Dome’ op het Beursplein in Brussel en zo meer: het zijn maar enkele voorbeelden van de renovatieprojecten met grandeur die de projectontwikkelaar momenteel realiseert. Vandendriessche en De Vos kochten ook de ‘De Koepel’ in Breda de derde grootste gevangenis ter wereld: een site van 3,5 hectare. “Als ze ons ooit opsluiten dan hebben we alvast een ruime, gereserveerde plaats”, lacht Vandendriessche. “We gaan daar behalve woningen en kantoren ook een ‘art-en-performance center’ bouwen dat z’n gelijke niet kent. We zijn met VDD nog maar 8 jaar bezig, maar intussen hebben we toch al voor ruim 1 miljard euro aan vastgoed gerealiseerd en in portefeuille. Onze uitdaging is niet de verkoop van onze projecten, maar de vergunningen. Ontelbare vergaderingen hebben wij, niet enkel met stedenbouw, maar met alle erfgoedinstanties tot zelfs Unesco toe. Ze stellen vast dat wij geen beeldenstormers zijn maar op een ernstige manier omgaan met erfgoed. In primeur kunnen we u meedelen dat we zopas aan de Grote Zavel in Brussel één van de mooiste panden - gebouwd in 1920 voor het bekende “Manufacture de Fourrures Mallien” - gekocht hebben. Daar gaan we een hospitality project en een hotel realiseren. Thibaut en ik gaan eerstdaags naar Italië en Portugal op verkenning om inspirerende ideeën op te doen.”

Prijzen voor appartementen in ‘The Grand’ gaan - afhankelijk van de grootte en de ligging in het gebouw - van 350.000 euro tot 3 miljoen euro en meer. Wie zijn de klanten die dat neertellen? “Een kapitaalkrachtig en down-to-earth clienteel.” Volgens Johan Vandendriessche gaat het bijna allemaal om Belgische tweedeverblijvers. “Veelal discrete ondernemers. Er was iemand van wie ik nog nooit had gehoord, maar die wel een bedrijf heeft met 3.000 man personeel. Wat mooi is: we zien veel families. Zo is er een vrouw die hoog in het gebouw vier appartementen kocht en ze liet samenvoegen tot één prachtig geheel. Ze wil elk weekend naar Nieuwpoort komen en de kinderen en kleinkinderen die zin hebben, zijn welkom om te komen logeren. Dat zijn mensen die ervan genieten hun geluk te delen.”

In z’n eigen woordenboek heeft Vandendriessche het woord pensioen geschrapt. “Als ik zou stoppen met ondernemen, zat ik al in het hiernamaals. Golfen zegt mij niets en langer dan een week op verlof, is voor mij de hel. Ik heb in Ibiza een ‘pied-à-terre’ (een door de bekende Antwerpse binnenhuisarchitect Axel Vervoordt ontworpen hedendaagse ruïne, red.), maar daar ga ik vooral naartoe om vrienden samen te brengen en banden te smeden.” Vandendriessche wordt de ‘modekoning’ genoemd omdat hij in de jaren tachtig invoerder was van het Italiaanse merk Benetton, dat hij ook onderbracht in fraaie winkelpanden. Die verkocht hij weer aan de Italiaanse groep na een meningsverschil over de te volgen koers, en hij ging in zee met het Spaanse Inditex, één van de grootste modeconcerns ter wereld en de groep achter merken zoals Zara, Massimo Dutti, Bershka, … Oprichter Amancio Ortega - één van de rijkste mensen ter wereld – en zijn zakenpartner en schoonbroer Jorge Perez zijn persoonlijke vrienden van Vandendriessche. Hij toont ons foto’s van hem samen met Marta Ortega Pérez - de dochter van de stichter en aan het hoofd van de groep met 150.000 werknemers. Ze is onlangs in intieme kring - mét Johan Vandendriessche - voor de tweede keer getrouwd. “Ge hebt uw kans gemist, Thibaut. Haar derde huwelijk zal met mij zijn, zo heeft ze me beloofd (hilariteit). Eigenlijk zijn dat discrete mensen ondanks hun rijkdom (geschat op 80 miljard euro, red.). Ortega en Perez bellen me twee keer per maand en dan informeren ze geregeld naar mijn projecten.”

Vandendriessche - die van plan is eeuwig te leven - wil met z’n projecten wel iets nalaten. “Daar draait het meer om dan enkel winst te maken. Wij geven aan het verleden een nieuwe toekomst!” Ook aan de kust zien de heren nog wel kansen om verder te herontwikkelen. “Het is een grote uitzondering dat we met ‘The Grand’ een pand van één familie konden kopen”, zegt De Vos. “Als er in een gebouw met 16 eigenaars één iemand de verkoop of renovatie tegenhoudt, dan kan je niets doen.” Een diepe zucht bij Vandendriessche. “Als je met de rug naar de zee staat en kijkt van De Panne naar Knokke: daar word je echt niet gelukkig van. Er zijn veel gebouwen die maar blijven staan omdat een kleine minderheid alles blokkeert. Waarom niet zoals op de beurs? Daar kan je ook een bedrijf van de beurs halen zonder unanimiteit. De rest moet dan verplicht volgen. Alle veranderingen wekken reacties en emoties op. Als we daar rekening mee houden, dan gaat de wereld nooit vooruit. De wetgever maakt het ook te gemakkelijk om te procederen tegen bouwprojecten. Dat iemand protesteert die naast een project woont, daar kan ik me iets bij voorstellen. Maar bijvoorbeeld in Brussel hebben wij procedures van mensen die op één kilometer vogelvlucht wonen. Dat heeft niets met dat project te maken, maar ze willen gewoon obstructie plegen.”

“Daarnaast zien we een kentering bij de administratie die zich constructief en innovatief opstelt bij de begeleiding van nieuwe projecten. Dit is ongetwijfeld een katalysator en stimulus voor VDD Project Development om nieuwe uitdagingen aan te gaan en ons historisch erfgoed verder te herwaarderen.”